Geen aanrakingen meer, geen handen schudden, alleen knuffelen met huisgenoten. De last die Covid-19 oplegt is zwaar. In een interview in het nieuwe magazine Het goede leven zegt de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter: “De behoefte aan aanraking is een basisbehoefte en dat besef je soms pas als het niet meer gebeurt. Ik hoop dat we dat goed zullen onthouden als er straks een vaccin is.”

De behoefte aan aanraking. Toegegeven, de ene mens is lijfelijker van aard dan de ander. Maar de gedachten van De Wachter kwamen bij mij wel binnen. Ik las het interview thuis na afloop van een dienst waarin we afscheid hadden genomen van een aantal ambtsdragers en waarin we twee  nieuwe hadden bevestigd. Een moment waarbij altijd veel handen worden geschud. Gisteren dus niet, en dat voelde wat mij betreft heel kaal. Je kunt allemaal mooie woorden spreken en gelukkig gebeurde dat ook door collega-ambtsdragers, maar  toch: die hele basale handeling van een hand geven was er niet als blijk van waardering. Gelukkig was er wel dat moment van handoplegging. Of dat volgens de strikte regels geoorloofd was, weet ik eigenlijk niet, maar ik wilde mezelf dat moment niet laten afpakken en de nieuwe ouderlingen dachten er net zo over.
 Maar het was wel de tweede zondag op rij dat het ongemak van elkaar niet mogen aanraken zich deed gelden, in elk geval voor mij. Het goede gevoel over de gedachtenisdienst een week eerder werd toen behoorlijk overschaduwd door het katerachtige gevoel van daarna: niet bij de deur om een hand te geven, even iemand bij de arm vast te houden, laat staan een hug. Dat voelde gewoon niet goed.

Daarom kwamen de woorden van De Wachter wel bij mij binnen. Hij laat duidelijk zien dat iets wat zeer wezenlijk is voor ons mens-zijn, elkaar kunnen aanraken, ons nu onmogelijk wordt gemaakt en dat dat schadelijk is voor ons mens-zijn.. En hij is er dus niet gerust op: dit nieuwe normaal zal toch niet echt normaal worden!?
Grieken en Italianen pakken elkaar vast, ook de mannen kussen elkaar. Dat is bij ons allemaal wat ingetogener, maar ook wij noordelijke Europeanen hebben behoefte aan aanraking, “Ik hoop dat we dat goed onthouden” stelt De Wachter. “Als we straks met een vaccin weer terug naar normaal kunnen, dan hoop ik dat we goed geleerd hebben  hoe belangrijk dat is”.    

In dit kader is het woord huidhonger gangbaar geworden. Onze Vlaming vindt dat een vies woord en introduceert daarom de prachtige term strelingsstreven. En toegegeven, dat klinkt zachter, de zachtheid van gestreeld worden in plaats van vastgepakt. En dat is van levensbelang want dit coronatijdperk met alle maatregelen  die daarbij horen versterkt maatschappelijke problemen: het wij-zij-denken, het vrijheidsdenken, de ikkigheid, terwijl het succes van de mens te danken is aan samenwerking. In dat verband reflecteert De Wachter heel mooi aan de hand van de joodse denker Levinas over het wezen van de handdruk. In een hand geven ligt de oorsprong van onze beschaving: je reikt iemand de hand, een open, lege en dus ongewapende hand, en je zegt daar mee: ‘ik ga u niet  doden, ik ben uw vijand niet, ik bied u mijn kwetsbaarheid’.  Het is goed om dat nog eens te bedenken, voordat we zouden gaan menen dat het eigenlijk alleen maar een burgerlijk, formeel gebruik is dat we dus eigenlijk ook best kunnen missen.  
Soms komen woorden, in dit geval zo’n interview precies op het juiste moment. Dan kun je weer verder.

Harrie Strubbe